Parch jabłoni [Venturia inaequalis]

Parch jabłoni – charakterystyka

Parch jabłoni jest jedną z najczęstszych i najstarszych chorób grzybowych jabłoni w Polsce. Choroba ta powoduje uszkodzenia liści oraz owoców w postaci nekrotycznych plam. W przypadku porażenia owoców przed zbiorem rozwój choroby możliwy jest również w przechowalniach, a jej objawy widoczne są wówczas w postaci drobnych plam koloru czarnego.

Objawy występowania parcha jabłoni

Parch jabłoni objawia się głównie na liściach i owocach. Na liściach, na ich górnej stronie, widoczne są plamy pokryte nalotem grzybni. Mechanizm obronny roślin polega na wytwarzaniu korowych pierścieni wokół zmian, aby zapobiec dalszej inwazji tkanki przez grzyby.

Porażeniu ulegają również zawiązki owoców oraz owoce. Objawy parcha jabłoni na owocach widoczne są w postaci ciemnych plam. Porażone liście oraz zawiązki owoców przedwcześnie opadają, a owoce korkowacieją i pękają. Niekiedy porażeniu mogą ulegać również ogonki liściowe oraz pędy.

Objawy występowania parcha jabłoni

Jak rozpoznać parcha jabłoni?

Rozpoznanie parcha jabłoni możliwe jest poprzez obserwację charakterystycznych objawów na liściach i owocach. Pierwsze objawy choroby widoczne są na liściach w maju. Są to plamy różnej wielkości – ciemnooliwkowe na liściach oraz brązowe na owocach.

Jak wygląda parch jabłoni?

Parch jabłoni objawia się na liściach jako ciemnooliwkowe plamy pokryte nalotem, które mogą łączyć się w większe nekrotyczne obszary. Na owocach pojawiają się brązowe plamy, a skórka w ich obrębie ulega nekrozie.

Okres i miejsce występowania parcha jabłoni

Parch jabłoni pojawia się zazwyczaj na początku lata, zwłaszcza w maju, gdy warunki są wilgotne i ciepłe. Grzyb wytwarza zarodniki workowe, które mogą być przenoszone przez powietrze na znaczną odległość, co sprzyja rozprzestrzenianiu się choroby.

Kiedy może się pojawić parch jabłoni?

Infekcje pojawiają się podczas całego sezonu wegetacyjnego – najczęściej od maja do października, przy wysokiej wilgotności względnej powietrza oraz utrzymującej się przez dłuższy czas temperaturze w przedziale od 18°C do 24°C. W optymalnej temperaturze do porażenia parchem jabłoni wymagane jest tylko 9 godzin wilgotności liści, z kolei w niższych temperaturach czas potrzebny do skutecznej infekcji wydłuża się do 12–28 godzin wilgotności liści. Konidia do kiełkowania potrzebują również wody.

Parch jabłoni – szkodliwość

Parch jabłoni może znacznie zmniejszyć plon i jakość owoców. Silnie porażone liście mogą prowadzić do osłabienia drzewa i wpłynąć na jego zdolność do fotosyntezy.

Parch jabłoni – zapobieganie

usuwanie i niszczenie opadłych liści, na których zimuje patogen,
mające na celu ograniczenie wystąpienia infekcji pierwotnych,
przy dużym nasileniu choroby – usuwanie porażonych gałęzi i pędów,
unikanie stanowisk wilgotnych i narażonych na występowanie mgieł przy zakładaniu sadów,
sadzenie zdrowych drzewek,
regularne przeprowadzanie cięcia prześwietlającego w celu zapewnienia dobrej cyrkulacji powietrza, co przyspiesza wysychanie mokrych pędów i liści,
odpowiednie nawożenie sadów, które zapewnia roślinom składniki niezbędne do ich prawidłowego wzrostu i rozwoju, uodparniając je jednocześnie na infekcję,
wybór odmian odpornych lub mało wrażliwych na chorobę.

Parch jabłoni – metody zwalczania

W zwalczaniu parcha jabłoni istotne są działania zapobiegawcze, jeżeli jednak choroba się rozwinie – należy wykonać oprysk jabłoni na parcha.

Skuteczne środki na parcha jabłoni

Do zwalczania parcha jabłoni skuteczne są fungicydy z zawartością ditianonu z grupy antrachinonów, często stosowanego łącznie z pirymetanilem czy fosfonianem dipotasu. Wszystkie te substancje sprawdzą się również samodzielnie tak jak fluksapyroksad, związki z grupy strobiluryn oraz Revysol®. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie fungicydy zawierające te substancje będą zarejestrowane na parcha jabłoni.

Jakie uprawy atakuje parch jabłoni?

Parch jabłoni atakuje głównie jabłonie, ale może również infekować grusze, choć znacznie rzadziej.

Parch jabłoni – cykl rozwojowy

Grzyb powodujący parcha jabłoni zimuje w opadłych, porażonych liściach. Wiosną zachodzi proces dojrzewania otoczni w porażonych liściach. W otoczniach powstają zarodniki workowe, które wysiewają się przy odpowiednich warunkach. Po infekcji liści przez zarodniki workowe, grzyb rozwija się na liściach i tworzy zarodniki konidialne. Te konidiospory mogą infekować owoce, gdyż grzyb nie jest w stanie zainfekować owoców bezpośrednio. W miarę jak infekcja wtórna postępuje, na owocach pojawiają się charakterystyczne plamy parcha.

Jakie są przyczyny rozwoju parcha jabłoni?

porażone sadzonki drzew,
pozostawienie opadłych liści, będących źródłem infekcji,
zbyt duże zagęszczenie w obrębie korony drzew,
nieracjonalne nawożenie sadów.

Jakie są skutki rozwoju parcha jabłoni?

Rozwój parcha jabłoni może prowadzić do obniżenia jakości owoców oraz zmniejszenia plonu.