Rdza źdźbłowa zbóż i traw [Puccinia graminis]

Występowanie i znaczenie

Szerokie rozpowszechnienie w głównych rejonach uprawy zbóż jarych i ozimych oraz wielu gatunków traw. W sprzyjających warunkach infekcje powodowane przez Puccinia graminis mogą powodować znaczne straty w plonie oraz pogarszać jakość ziarna i otrzymywanej z niego mąki.

Okres wykrywania

Podczas całego okresu wegetacji. Patogen szczególnie szybko rozwija się przy temperaturze powietrza w ciągu dnia w przedziale od 15 do 25°C przy wysokiej wilgotności powietrza na poziomie ok. 100% i utrzymujących się opadach deszczu. Tworzeniu nowych urediniospor sprzyja temperatura 30°C. W optymalbych warunkach cykl rozwojowy jednego pokolenia wynosi od 10 do 14 dni.

Obraz choroby

Objawy rdzy źdźbłowej występują zarówno na zbożach i trawach, jak również na mahonii i berberysie. W przypadku zbóż i traw objawy choroby widoczne są przede wszystkim na źdźbłach w postaci rdzawobrunatnych, podłużnych i pylących plamek, które stanowią uredinia wytwarzające urediniospory. Uredinia mają długość od 3 do 10 mm i tworzą się pod skórką rośliny. Niekiedy mogą tworzyć się również na liściach, pochwach liściowych, a także na kłosach. Najczęściej pojawiają się w drugiej połowie czerwca oraz w lipcu. W trakcie dojrzewania powodują rozrywanie skórki, która z czasem obumiera i przybiera barwę srebrzystą. Następnie plamki ciemnieją, a obok urediniów tworzą się telia barwy czarnej, które wytwarzają teliospory, będące zarodnikami przetrwalnikowymi. Początkowo górna część plamki może być rdzawa (zawiera urediniospory), a dolna czarna (zawiera teliospory). Z czasem jednak widoczne są wyłącznie telia.

Przenoszenie patogenów może odbywać się poprzez materiał siewny, może jednak także wychodzić z gleby, ponieważ zarodniki potrafią przetrwać na resztkach pożniwnych oraz chwastach z rodziny traw. Zimujące teliospory są odporne na mróz. Kiełkowanie może odbywać się tylko przy udziale wody, dlatego też infekcja następuje w czasie wilgotnej i deszczowej pogody.

Wzmożone występowanie

  • jednostronny płodozmian zbożowy (także kukurydza),
  • zainfekowany materiał siewny,
  • resztki pożniwne,
  • zachwaszczenie plantacji,
  • obecność w sąsiedztwie łanu berberysu lub mahonii (odległość mniejsza niż 200 m),
  • zbyt duże nawożenie azotem i potasem,
  • zbyt duża gęstość siewu.

Agrotechniczne działania zapobiegawcze

  • staranne przyoranie resztek pożniwnych w celu zniszczenia teliospor,
  • niszczenie samosiewów,
  • staranne przygotowanie podłoża do siewu,
  • eliminacja chwastów – zwłaszcza perzu właściwego i owsa głuchego, będących żywicielami grzyba,
  • unikanie przenawożenia azotem i potasem,
  • unikanie gęstego siewu,
  • usuwanie żywicieli pośrednich rosnących w sąsiedztwie upraw do 300 m – berberysu i mahonii,
  • rozszerzenie płodozmianu,
  • dobór odmian odpornych na choroby.

Top