Rizoktonioza [Rhizoctonia sp.]

Występowanie i znaczenie

Szerokie rozpowszechnienie w głównych rejonach uprawy buraków cukrowych, kukurydzy, ziemniaków, rzepaku, pomidorów i kapusty. Infekcje powodowane przez Rhizoctonia sp. mogą doprowadzić do zmniejszenia plonu i pogorszenia jego jakości. Skutkami pośrednimi choroby jest nierównomierność oraz opóźnianie wschodów roślin.

Okres wykrywania

Rozwojowi choroby sprzyja niska temperatura gleby (poniżej 6°C) oraz jej wysoka wilgotność.

Obraz choroby

Źródłem infekcji mogą być porażone bulwy, korzenie lub nasiona, a także zakażona gleba. Sprawca choroby rozprzestrzenia się w trakcie wykonywania zabiegów agrotechnicznych. Jego rozwój odbywa się pod wpływem substancji chemicznych, które wydzielane są przez uprawianą roślinę lub przy rozkładzie resztek roślinnych. Patogen do rośliny może wnikać zarówno przez naturalne otwory i uszkodzenia naskórka, jak również przez zdrowy naskórek. Sprawca choroby atakuje najczęściej podziemne części roślin oraz przyziemne części pędu. Objawy choroby zaobserwować można w postaci charakterystycznych brunatnych plam. W wyniku porażenia osłabieniu ulega wzrost roślin. Grzybnia może uszkadzać również wiązki przewodzące, w wyniku czego dochodzi do częstych zaburzeń w transporcie wody i składników pokarmowych, co powoduje obumieranie roślin. Rizoktoniozy, które występują na młodych roślinach są rodzajem zgorzeli siewek.

Sprawca choroby zimuje w postaci ciemnobrunatnych lub czarnych sklerot na bulwach lub w glebie albo w postaci grzybni na resztkach roślinnych. Sklerocja w podłożu mogą przetrwać przez wiele lat.

Wzmożone występowanie

• pozostawione na polu bulwy, korzenie i nasiona, będące źródłem infekcji w kolejnym sezonie wegetacyjnym,
• nieprawidłowe zmianowanie,
• zimna i wilgotna gleba,
• zbyt głębokie sadzenie bulw,
• nieracjonalne nawożenie (zwłaszcza potasowe),
• zbyt wczesny termin siewu.

Agrotechniczne działania zapobiegawcze

• skracanie okresu przybywania bulw ziemniaków w podłożu przez sadzenie wcześniej pobudzonych lub podkiełkowanych zdrowych bulw,
• staranne wykonanie obsypywania i obredlania,
• zaprawianie materiału nasadzeniowego przed sadzeniem,
• wykopki ziemniaków bezpośrednio po dojrzeniu bulw,
• unikanie sadzenia roślin w zbyt zimną i wilgotną glebę,
• sadzenie w optymalnym terminie,
• unikanie zbyt głębokiego sadzenia materiału siewnego,
• odkażanie termiczne podłoża w szklarniach,
• racjonalne nawożenie dostosowane do potrzeb i kierunku uprawy,
• uprawa roślin na glebach o uregulowanych stosunkach powietrzno-wodnych,
• stosowanie płodozmianu – zaniechanie uprawy ziemniaka na tym samym stanowisku przynajmniej przez 4 lata,
• dobór odmian odpornych na chorobę.