Rdza pora [Puccinia porri]
Występowanie i znaczenie
Szerokie rozpowszechnienie w głównych rejonach uprawy szczypiorku, cebuli siedmiolatki oraz pora – szczególnie na jego wczesnych odmianach, w mniejszym stopniu w rejonach uprawy czosnku główkowatego. W sprzyjających warunkach infekcje powodowane przez Puccinia porri mogą prowadzić do obniżki plonu i pogorszenia jego jakości.
Okres wykrywania
Rozwój choroby możliwy jest przez cały okres wegetacji, szczególnie w warunkach wysokiej wilgotności względnej powietrza przy utrzymującej się ciepłej aurze.
Obraz choroby
Pierwsze objawy choroby widoczne są na liściach w maju lub w czerwcu w postaci wydłużonych plamek (ogników) barwy żółtej lub pomarańczowej. Są to ecja, w których wytwarzane są ecjospory. W warunkach wilgotnej i deszczowej aury zarodniki te dokonują infekcji wtórnych. Czas kiełkowania wraz z wniknięciem strzępki infekcyjnej wynosi kilka godzin. Następnie dochodzi do rozwoju grzybni, która po kilku tygodniach wytwarza uredinia koloru rdzawobrunatnego, a w nich urediniospory. Pod koniec sezonu wegetacyjnego pod skórką roślin powstają teliospory, będące zarodnikami przetrwalnikowymi, które zaobserwować można w postaci czarnych plamek. Porażone chorobą liście brunatnieją i z czasem zamierają. Wzrost i rozwój porażonych roślin ulega zahamowaniu, w konsekwencji czego wydają one niski plon.
Rdza pora jest rdzą jednodomową. Sprawca choroby zimuje w nieprzyoranych resztkach roślin z poprzedniego sezonu. Źródłem infekcji mogą być również zakażone sadzonki, na których znajdują się teliospory. Przez cały okres wegetacji rdza rozprzestrzenia się głównie przy pomocy zarodników.
Wzmożone występowanie
- utrzymująca się wilgotna i ciepła aura,
- jednostronny płodozmian,
- zainfekowany, niecertyfikowany materiał siewny,
- pozostawione resztki roślinne na polu,
- przenawożenie azotem.
Agrotechniczne działania zapobiegawcze
- stosowanie zdrowych sadzonek wolnych od chorób,
- zaprawianie materiału siewnego,
- staranne przyoranie resztek roślinnych, które stanowią źródło infekcji,
- głęboka orka jesienna, która uniemożliwia kiełkowanie zdolnych do infekcji teliospor,
- racjonalne nawożenie azotem, potasem i fosforem – przenawożenie azotem zwiększa podatność roślin na rdzę pora,
- rozszerzenie płodozmianu – 5 letnia przerwa w uprawie roślin tego samego gatunku lub tej samej rośliny,
- uprawa przedplonów, do których należą rośliny dyniowate, kapustne i strączkowe,
- wybór odmian o zwiększonej odporności na chorobę.