Ryjkowcowate [Curculionidae]

Występowanie i znaczenie

Szerokie rozpowszechnienie w głównych rejonach uprawy roślin rolniczych, sadowniczych, ozdobnych oraz w lasach. Charakter i zakres szkód powodowanych przez ryjkowcowate związany jest z liczebnością oraz terminem pojawienia się szkodników. Szkodniki te mogą w znacznym stopniu obniżać jakość i wielkość plonów.

Okres wykrywania

Zwiększonej liczebności szkodników na plantacji roślin motylkowatych można spodziewać się w warunkach ciepłej i suchej pogody w okresie wiosennym.

Opis szkodnika

Ryjkowcowate to chrząszcze osiągające długość od 2,5 mm do 2 cm. Cechą charakterystyczną ryjkowcowatych jest aparat gębowy przekształcony w ryjek, którego długość oraz kształt uzależnione są od gatunku szkodnika. Owady te posiadają członowate czułki, które zakończone są buławką. Składa się ona z 6 do 11 członów. Ciało szkodników jest krępe, lekko owalne i nieco wydłużone, najczęściej koloru szarego, czarnego lub lekko zielonkawego. Pokrywają je łuski lub włoski. Na przedpleczu widoczny jest rowek, który służy do chowania ryjka. Odnóża ryjkowcowatych są silnie zbudowane. Samice składają owalne lub kuliste jaja koloru kremowego lub białego. Z jaj wylęgają się larwy, których barwa jest różna – od kremowej po różowawą i zielonkawą. Ciało larw pokryte jest woskami, a ich główka przybiera ciemniejszą barwę. Odnóża larw są silnie zredukowane. Poczwarka ryjkowcowatych barwy białej lub żółtawej jest typu wolnego i przypomina imago. Większość gatunków jest roślinożercami. Żerują na roślinach okrytonasiennych oraz nagonasiennych. Do groźnych gatunków ryjkowcowatych zaliczyć można wołka zbożowego, kwieciaka jabłkowca, kwieciaka malinowca, trzenia długoryjkiego, drwalnika paskowanego oraz kornika drukarza.

U niektórych gatunków występuje dzieworództwo. Cykl życiowy szkodników zamyka się w roku, a gdy pojawiają się dwie generacje szkodnika, wówczas cykl wydłuża się nawet do 3 lat. Przepoczwarczenie następuje w glebie lub na roślinie żywicielce.

Wzmożone występowanie

• pozostawione na polu resztki roślinne,
• stosowanie niezaprawionego materiału siewnego,
• zanieczyszczony materiał siewny,
• niewłaściwy płodozmian.

Agrotechniczne działania zapobiegawcze

• lustracje pod kątem obecności szkodnika,
• właściwy płodozmian,
• dezynfekcja pomieszczeń przeznaczonych do składowania ziarna,
• niszczenie szkodników za pomocą znacznego obniżenia temperatury w pomieszczeniu,
• dokładne suszenie ziarna przed magazynowaniem oraz zakup i magazynowanie wolnego od zanieczyszczeń materiału siewnego,
• zabiegi agrotechniczne, których celem jest niszczenie resztek roślinnych – podorywka, orka głęboka,
• zaprawiony materiał siewny,
• możliwie wczesny siew nasion,
• zakładanie w lasach stojących i leżących pułapek feromonowych,
• poprawa warunków sanitarnych drzewostanu,
• dobór odmian odpornych na atak szkodnika.