Poziewnik szorstki [Galeopsis tetrahit]
Poziewnik szorstki – charakterystyka
Poziewnik szorstki to jednoroczny, dwuliścienny chwast jary należący do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Chwast stanowi zagrożenie dla roślin uprawianych na żyznych glebach bogatych w azot. Preferuje stanowiska zacienione, półcieniste oraz wilgotno chłodny klimat.
Cechą charakterystyczną poziewnika szorstkiego jest szorstkie, mocne i liczne owłosienie pokrywające roślinę.
Poziewnik szorstki kiełkuje wiosną oraz wczesnym latem. Posiada palowy system korzeniowy, który jest silnie rozwinięty.
W sprzyjających warunkach poziewnik szorstki szybko się rozwija i rozrasta, dlatego też stanowi dużą konkurencję dla roślin uprawnych.
Roślina toksyczne związki, które często powodują zatrucia u zwierząt.
Jak rozpoznać poziewnik szorstki?
Liścienie okrągło-owalne, ogonek z dwoma szeregami przyległych włosków umieszczonych w wycięciu, całobrzegie z lekko wydłużonym wierzchołkiem. Liście właściwe wydłużone, jajowate, z obydwu stron od 5 do 10 dużych zaokrąglonych ząbków, miękko owłosionych, przy podstawie zaokrąglone. Nibyokółek najczęściej składający się z wielu kwiatów, czerwony do białego. Górna i dolna warga z szerokim, jasnym brzegiem i żółto purpurowo obrzeżonym języczkiem.
Roślina wytwarza do 300 nasion. Są one okrągło-jajowate i mają brązowe do czarnych plamki. Żywotność nasion w glebie 35-68 lat. Kiełkują w temperaturze 2-5°C. Optymalna temperatura kiełkowania 13°C. Poziewnik szorstki preferuje wilgotno chłodny klimat oraz zacienione i bogate w azot stanowiska.
Wygląd poziewnika szorstkiego
W zależności od warunków poziewnik szorstki przybiera różne rozmiary. Wysokość chwasta może osiągać nawet do 1 metra wysokości. Roślina charakteryzuje się drobnym korzeniem palowym, wykształcającym liczne odrosty.
Z pędu roślina wytwarza podłużne bądź też podłużnie jajowate liście charakteryzujące się karbowanymi brzegami. Liście pokrywają włoski.
Wargowe kwiaty o wargowym charakterze tworzą okółkowe kwiatostany o białym, kremowym, liniowym lub różowym zabarwieniu. Po okresie kwitnienia przekształcają się w tzw. rozłupki.
Pojedyncza roślina jest w stanie wytworzyć około 200 nasion, które mogą kiełkować nawet w ciągu kilku lat.
Gdzie występuje poziewnik szorstki?
Poziewnik szorstki to chwast występujący na piaszczystych, gliniastych o dobrych stosunkach wodnych. Słabo toleruje suche i niezasobne w azot podłoża. Najlepszym stanowiskiem dla poziewnika szorstkiego są tereny zacienione i podmokłe.
Poziewnik szorstki najczęściej występuje w zbożach jarych, kukurydzy i roślinach okopowych.
Kiedy może się pojawić poziewnik szorstki?
Poziewnik szorstki to chwast, którego kwitnienie przypada na okres od czerwca do października.
Kwiaty poziewnika szorstkiego kwitną przez całe lato. Roślina jest w stanie wykształcić nasion, które opadają na glebę, a następnie kiełkują, powodując zachwaszczenie plantacji.
Szkodliwość poziewnika szorstkiego
Poziewnik szorstki jest chwastem, który w przypadku nasilonego występowania może mieć spory wpływ na ilość i jakość plonów. Obecność poziewnika szorstkiego może nasilać się na plantacjach sąsiadujących z zadrzewieniami lub lasem.
Chwast może rosnąć na terenach przydrożnych i nieużytkach, skąd rozprzestrzenia się na pola. Dojrzewanie poziewnika szorstkiego przypada na okres przed zbiorem zbóż. Wówczas jego nasiona osypują się na glebę, by podczas sprzyjających warunków skutecznie wykiełkować.
Poziewnik szorstki to roślina zawierająca szkodliwe substancje. Występując na łąkach i pastwiskach, może doprowadzić do zatrucia zwierząt.
Roślina jest wykorzystywana w ziołolecznictwie do sporządzania preparatów na choroby układu oddechowego i pokarmowego.
Poziewnik szorstki – zapobieganie
Do zapobiegania poziewnikowi szorstkiemu na plantacjach uprawowych, często wystarczą działania profilaktyczne oraz prawidłowo przeprowadzone zabiegi agrotechniczne.
Bardzo duże znaczenie ma wykonanie bronowania, które może skutecznie eliminować siewki poziewnika szorstkiego. Ponadto, o ile to możliwe, warto zadbać o odpowiednie naświetlenie plantacji.
Innym czynnikiem zapobiegającym występowaniu poziewnika szorstkiego jest stosowanie nawożenia, które nie powoduje zbyt dużego zasilenia gleby w azot.
Nie bez znaczenia pozostaje również stosowanie sprawdzonego materiału siewnego o wysokiej jakości. Warto także niszczyć chwasty rosnące na terenach znajdujących się w sąsiedztwie pól uprawnych.
W przypadku masowego występowania poziewnika szorstkiego należy zastosować metodę chemicznego zwalczania preparatami herbicydowymi. Stosowanie zabiegów odpowiednio dobranym herbicydem, może przynieść doskonałe efekty w wyeliminowaniu poziewnika szorstkiego z terenów uprawowych.
Skuteczne herbicydy na poziewnik szorstki
Chwasty konkurują z roślinami uprawnymi o światło, wodę, składniki pokarmowe oraz przestrzeń do wzrostu i rozwoju. Skuteczne odchwaszczanie pól uprawnych za pomocą środków ochrony roślin często jest niezbędne, ponieważ także na plantacjach o najwyższym poziomie stosowanej agrotechniki chwasty występują w liczebności wymagającej użycia preparatów herbicydowych.
Skutecznym herbicydem do zwalczania chwastów, do których zaliczany jest poziewnik szorstki, jest Biathlon® 4D. Preparat ten zawiera w składzie tritosulfuron oraz florasulam. Występuje w formie granulek do sporządzania zawiesiny wodnej. Biathlon® 4D jest selektywnym środkiem chwastobójczym działającym układowo. Stosuje się go nalistnie w dawce 0,04 - 0,07 kg/ha. W ciągu sezonu herbicydem można wykonać tylko jeden zabieg.
Inną propozycję herbicydu stanowi Stomp® Aqua 455 CS oparty na pendimetalinie. Występuje w formie zawiesiny kapsuł w cieczy do rozcieńczania wodą. Preparat aplikuje się doglebowo lub nalistnie stosowanym doglebowo, lub nalistnie w dawce 2,5 – 3,5 l/ha. W sezonie wegetacyjnym preparatem można wykonać 1 zabieg.
Jakie uprawy atakuje poziewnik szorstki?
Poziewnik szorstki to chwast najczęściej występujący w uprawach roślin okopowych, zbożowych, burakach, kukurydzy, w ogrodach i stanowiskach ruderalnych.
Przyczyny występowania poziewnika szorstkiego
Poziewnik szorstki bardzo dobrze rozwija się na glebach piaszczystych, gliniastych i próchnicznych o wysokiej zasobności w azot.
Preferuje miejsca całkowicie osłonięte od słońca lub półcieniste. Warunkami sprzyjającymi rozwojowi tego chwasta jest chłodno wilgotny klimat.
Nasiona poziewnika osypują się, opadając na podłoże. W sprzyjających warunkach kiełkują i rozwijają się w dojrzałe osobniki.
Skutki występowania poziewnika szorstkiego
Chwast zwykle nie przerasta łanu, ale może przyczynić się do znacznego zwiększenia jego biomasy. Utrudnia procesy przewietrzania i zasychania, więc przy dużej presji może utrudnić zbiór i ograniczyć plony.
Poziewnik szorstki konkuruje z roślinami uprawnymi o światło, wodę, składniki pokarmowe.
Masowe występowanie chwasta może powodować spowolnienie wzrostu i rozwoju roślin uprawnych, a co za tym idzie znacząco obniżyć plony.
Bibliografia
- Bonenberg, K. (2001). Poziewnik szorstki [Galeopsis tetrahit L.]. Aura, (11 Ziola a Zdrowie nr 50).
- Sendek, A., Rola, H., Smoczynska-Wistuba, G., Sicinski, J., & Wnuk, Z. (1993). Wystepowanie wybranych gatunkow chwastow w uprawach rolniczych [1978-1989]. Makroregion poludniowy. Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. Seria R, 292(7).
- Dec, D. RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA CHWASTÓW NA TERENACH ROLNICZYCH. ROLNICTWO W KONTEKŚCIE ZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH, 11.
- Pawińska, M. A. R. I. A. (2007). System ochrony ziemniaków przed agrofagami. Fragm. Agronom, 4(96), 82-91.
- Urbanowicz, J. (2022). Herbicydy do zwalczania chwastów w ziemniaku. Ziemniak Polski, 32(2).
- Bieszczad, S. (1976). Wpływ deszczowania i zróżnicowanego nawożenia mineralnego na zachwaszczenie łanu roślin uprawnych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 181.