Owoce pestkowe

Czereśnie najlepiej rosną na terenie uprzednio nieużytkowanym sadowniczo. Zaleca się wysiewanie roślin na nawóz zielony, na rok przed sadzeniem drzewek. Najwartościowszy nawóz zielony uzyskuje się z mieszanki roślin strączkowych (łubin, peluszka, wyka, bób) z dodatkiem zbóż. Sprawdzają się nieźle także facelia, słonecznik, kukurydza.

Na terenach narażonych na silne wiatry warto sadzić osłony z olchy lub lipy po stronie zachodniej i północno-zachodniej, unikając topoli, akacji i jesionów. Zaleca się uprawę drzew i krzewów dostarczających pokarm ptakom oraz zachowanie zarośli, które stanowią schronienie dla organizmów pożytecznych, w tym owadów. Przy grodzeniu sadu należy uwzględnić miejsca dla małych drapieżników, a w sadzie rozwieszać skrzynki lęgowe i tyczki dla ptaków drapieżnych.

Czereśnie sadzi się gęsto, a korony utrzymuje się w ryzach za pomocą podkładki skarlającej lub przez odpowiedni sposób cięcia. Rozstawa sadzenia zależy od rodzaju podkładki. Nadmierne zagęszczenie powoduje niedostatek światła słonecznego i utrudnia ochronę przed chorobami i szkodnikami. Czereśnie należy sadzić wiosną, a nie jesienią. Drzewka sadzi się na początku kwietnia, przed nabrzmiewaniem pąków. Drzewa czereśni muszą być zdrowe, wolne od chorób grzybowych i wirusowych.

Właściwy dobór odmian pozwala uniknąć wielu problemów w uprawie czereśni. Pożądanymi cechami odmian rekomendowanych do uprawy są: wytrzymałość drzew na mróz, odporność lub mała wrażliwość na raka bakteryjnego, mała podatność owoców na pękanie i gnicie oraz korzystny termin dojrzewania. Ważna jest wysoka jakość owoców, a zwłaszcza odpowiednia ich wielkość i jędrność. Przy zakupie materiału szkółkarskiego należy zwrócić uwagę, aby pochodził on ze szkółek kwalifikowanych.

Strategia nawożenia czereśni powinna być oparta na wynikach analizy gleby i liści, co pozwala na precyzyjne dostosowanie dawek składników odżywczych. Nawożenie fosforem, potasem i magnezem (P, K, Mg) bazuje na porównaniu wyników analizy gleby z tzw. liczbami granicznymi, co pozwala uniknąć zarówno niedoborów, jak i nadmiaru składników. Ważną rolę odgrywa także nawożenie azotowe w owocującym sadzie. Pamiętajmy również o nawożeniu drzew mikroelementami.

W uprawie czereśni istotnym elementem strategii odżywiania jest fertygacja oraz dokarmianie dolistne, które wspomagają pobieranie składników pokarmowych w krytycznych fazach wzrostu. Aby utrzymać optymalne pH gleby na poziomie 6,2–7,0, konieczne jest regularne wapnowanie, co zapewnia prawidłowy rozwój systemu korzeniowego i przyswajanie składników odżywczych. Ponadto pozakorzeniowe dokarmianie wapniem od momentu kwitnienie zwiększa jędrność owoców i ich trwałość pozbiorczą.

Celem pielęgnacji gleby w uprawie drzew czereśniowych jest poprawa jej struktury, żyzności, napowietrzenia i przesiąkania wody, a także eliminacja chwastów. W tym celu stosuje się mechaniczne metody regulowania zachwaszczenia, takie jak czarny ugór czy uprawa gleby. W międzyrzędziach wykorzystuje się rośliny okrywowe, głównie mieszanki traw. Dodatkowo stosuje się ściółkowanie gleby materiałami syntetycznymi lub naturalnymi.

Prawidłowe formowanie i cięcie drzew jest konieczne dla uzyskania corocznych plonów owoców wysokiej jakości. Celem cięcia jest doprowadzenie do równowagi między wzrostem wegetatywnym a generatywnym, zakończonym owocowaniem. Cięcie jest także ważnym zabiegiem fitosanitarnym, podczas którego usuwa się pędy porażone np. przez choroby grzybowe czereśni. Zaleca się wykonywanie cięcia w okresie wegetacji (druga połowa lipca i sierpień). Cięcie w okresie spoczynku jest ryzykowne i niepolecane. Powinno być tylko korektą cięcia letniego.Sposób i intensywność cięcia zależy od wieku drzew i systemu uprawy.

W uprawie sadów czereśniowych stosuje się różne systemy nawadniania, takie jak kroplowe, podkoronowe i nadkoronowe. Wybór metody zależy od warunków terenowych oraz specyficznych potrzeb uprawy. Ważne jest zapewnienie odpowiedniej jakości wody do nawadniania.

Ochrona czereśni przed chorobami grzybowymi jest ważnym elementem zapewnienia wysokich i jakościowych plonów. W systemie integrowanej produkcji preferuje się metody niechemiczne zapobiegające występowaniu patogenów lub wspomagające ochronę chemiczną. Należą do nich: wybór odpowiedniego stanowiska i odmiany, zdrowy materiał nasadzeniowy, prawidłowe prześwietlanie i formowanie drzew, letnie cięcie, oraz uwzględnienie naturalnej odporności odmian. Ważne jest także mechaniczne usuwanie porażonych pędów i całych drzew w przypadku wystąpienia objawów chorób.

Niemniej jednak, w wielu przypadkach, ochrona chemiczna jest niezbędnym elementem ochrony sadów czereśniowych. Firma BASF oferuje nowoczesne i skuteczne fungicydy , które mogą być zintegrowane w programach ochrony czereśni przed najważniejszymi chorobami grzybowymi.

Jednym z najgroźniejszych patogenów drzew pestkowych jest brunatna zgnilizna drzew pestkowych . Jest to również choroba czereśni, która objawia się zgorzelą kwiatów i pędów oraz zgnilizną owoców.

W ofercie BASF znajdują się produkty, które skutecznie kontrolują tę chorobę. Do takich fungicydów należy Revyona^®. Zawiera innowacyjną substancję czynną Revysol® - triazol nowej generacji, który wykazuje silne działanie interwencyjne oraz zapobiegawcze, efektywnie działając już od 5°C. Maksymalna zalecana dawka tego fungicydu to 1,8 l na 1 ha, a stosowanie należy przeprowadzać zapobiegawczo lub w momencie wystąpienia pierwszych objawów choroby, zgodnie z sygnalizacją. Środek powinien być aplikowany od fazy, gdy widoczne są pojedyncze, jeszcze zamknięte pąki kwiatowe osadzone na krótkich szypułkach, a zielone listki są lekko otwarte (faza zielonego pąka), aż do fazy, gdy owoce osiągną dojrzałość konsumpcyjną, posiadają typowy smak i jędrność (BBCH 55-89). W ciągu sezonu wegetacyjnego należy wykonać maksymalnie 2 zabiegi.

Do ochrony drzew pestkowych przed zagrożeniem jakim jest brunatna zgnilizna drzew pestkowych, stosuje się również działający zapobiegawczo preparat Sercadis^®. Fungicyd ten należy stosować nie przekraczając dawki 0,3 l na 1 ha, od fazy rozwoju kwiatostanu (BBCH 57-89), aż do momentu dojrzewania owoców, kiedy są gotowe do konsumpcji. Zaleca się wykonać 2 zabiegi, z minimum 7-dniowym odstępem. W kontekście ochrony sadów czereśniowych warto także zwrócić uwagę na środek grzybobójczy Scala^®, który jest równie skutecznym preparatem w zwalczaniu brunatnej zgnilizny drzew pestkowych. Zalecana dawka fungicydu to 1,5 l na 1 ha. Fungicyd należy stosować od fazy zielonego pąka (BBCH 55-89), aż do momentu, gdy owoce osiągną dojrzałość konsumpcyjną. W sezonie wegetacyjnym wykonuje się maksymalnie dwa zabiegi tym fungicydem w odstępie 7 dni.

W odróżnieniu od powyższych środków grzybobójczych, biofungicyd Serifel^® zawierający bakterię Bacillus amyloliquefaciens szczep MBI600, jest skuteczny w ochronie czereśni przed szarą pleśnią . Może być stosowany w produkcji ekologicznej i konwencjonalnej, wspierając efektywność programu ochrony roślin i zmniejszając liczbę pozostałości. Włączenie środka Serifel^® do programu ochrony przedzbiorczej poprawia skuteczność ochrony owoców oraz ich wytrzymałość pozbiorczą. Preparat jest kompatybilny z innymi środkami ochrony roślin, co zapewnia elastyczność w tworzeniu programów ochrony drzew pestkowych. Zalecana dawka fungicydu do jednorazowego zastosowania to 0,5 kg na 1 ha. Środek stosuje się od fazy rozwoju pędów do początku dojrzewania owoców (BBCH 31-81).

W sezonie można wykonać nawet do 10 zabiegów, z co najmniej 7-dniowymi odstępami. Najgroźniejsze choroby czereśni obejmują również raka bakteryjnego drzew owocowych. W tym przypadku stosowane są preparaty miedziowe. Ważne są zabiegi wykonywane w okresie nabrzmiewania pąków, kwitnienia i po kwitnieniu, szczególnie na podatnych odmianach.

Należy pamiętać, że wybór fungicydu do kolejnych zabiegów powinien być uzależniony od fazy fenologicznej drzewa, warunków atmosferycznych oraz presji chorób. Zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin, metody chemiczne w ochronie czereśni powinny być stosowane racjonalnie, z uwzględnieniem progów szkodliwości i rotacji substancji czynnych, aby zapobiegać powstawaniu odporności patogenów. Przed każdym użyciem środka ochrony roślin należy dokładnie zapoznać się z informacjami zawartymi w etykiecie produktu i przestrzegać zasad bezpieczeństwa jego stosowania.

Do sadu należy wprowadzać wyłącznie kwalifikowany materiał szkółkarski, najlepiej jednoroczne drzewka w wyborze I, co stanowi fundament ochrony przed chorobami. Sadzenie może odbywać się jesienią lub wczesną wiosną, przy czym sadzenie jesienne sprzyja lepszemu przyjęciu się drzewek i intensywniejszemu wzrostowi wiosną. W przypadku ryzyka uszkodzeń przez zwierzynę, zaleca się stosowanie repelentów lub osłonek na młode drzewka.

Wybór odmiany powinien być zdeterminowany przeznaczeniem owoców (rynek świeży, przetwórstwo, zamrażalnictwo) oraz uwzględniać dywersyfikację odmian w celu poprawy opłacalności uprawy.

Strategia nawożenia opiera się na wynikach analizy gleby i liści oraz wizualnej ocenie roślin. Analiza gleby jest obowiązkowa w Integrowanej Produkcji. Nawożenie mineralne (N, P, K, Mg) i organiczne stosuje się w oparciu o zidentyfikowane niedobory. W przypadku gleb kwaśnych, konieczne jest wapnowanie, którego dawki zależą od kategorii agronomicznej gleby i aktualnego pH. Dokarmianie dolistne traktuje się jako uzupełnienie nawożenia doglebowego, stosowane w okresach zwiększonego zapotrzebowania na składniki.

W młodym sadzie często stosuje się ugór mechaniczny w międzyrzędziach. Pod koronami drzew zaleca się stosowanie herbicydów , przy czym w plantacjach starszych niż trzyletnie zabronione jest stosowanie herbicydów doglebowych. Możliwe jest także mechaniczne zwalczanie chwastów pod koronami drzew. Istotne jest regulowanie zachwaszczenia, które konkuruje z drzewami o wodę, składniki pokarmowe i światło oraz może pogarszać warunki fitosanitarne.

Cięcie jest głównym zabiegiem wpływającym na przewietrzanie korony, dostęp światła oraz zdrowotność drzew. Optymalnym terminem cięcia wiśni jest okres po zbiorach owoców, nie później niż do połowy sierpnia. Należy unikać cięcia w okresie spoczynku. Sposób i intensywność cięcia zależą od wieku drzew i systemu uprawy (tradycyjny vs. intensywny).

Wiśnie mają określone wymagania wodne. W rejonach o niedostatecznych opadach oraz na glebach lekkich konieczne jest nawadnianie . Można stosować deszczownie, systemy podkoronowego minizraszania lub nawadniania kroplowego.

Prawidłowo prowadzona uprawa wiśni wymaga nie tylko odpowiednich zabiegów pielęgnacyjnych, ale także właściwej strategii ochrony przed chorobami grzybowymi . Skuteczna ochrona wiśni stanowi spore wyzwanie dla sadowników.

Szczególnie niebezpieczną chorobą grzybową jest tutaj brunatna zgnilizna wiśni (właściwie brunatna zgnilizna drzew pestkowych ), w której zwalczaniu podstawowe znaczenie ma odpowiedni dobór fungicydów oraz precyzyjne określenie momentu ich aplikacji.

Największe ryzyko wystąpienia tej choroby wiśni pojawia się w okresie okołokwitnieniowym, dlatego zaleca się rozpoczęcie ochrony od momentu, gdy na drzewach pojawiają się pierwsze białe płatki kwiatów.

Na rynku dostępnych jest wiele skutecznych preparatów dedykowanych do walki z chorobami wiśni. Należą do nich na przykład fungicydy takie jak: Revyona^®, Sercadis^®, Scala^®, Signum^® 33 WG oraz Serifel^®.

Odpowiedni wybór i zastosowanie wymienionych fungicydów zapewni zdrowe i obfite zbiory wiśni.Jednym z polecanych fungicydów skutecznie zwalczających choroby grzybowe wiśni jest Revyona^®. Preparat zawiera triazol nowej generacji, który charakteryzuje się szerokim spektrum działania i wysoką skutecznością. Można go stosować zarówno zapobiegawczo, jak i w momencie wystąpienia pierwszych objawów choroby, od fazy zielonego pąka aż do dojrzałości konsumpcyjnej owoców (BBCH 55-89). Okres karencji dla wiśni wynosi 3 dni, a preparat jest odporny na zmywanie deszczem oraz działanie promieni UV. Co istotne, skuteczność środka jest zagwarantowana już przy temperaturze 5°C. W uprawie wiśni polecany jest szczególnie do stosowania od pełni do końca kwitnienia.

W przypadku brunatnej zgnilizny drzew pestkowych skuteczną ochronę zapewnia również Sercadis^®. Zalecana dawka preparatu dla jednorazowego zastosowania wynosi maksymalnie 0,3 l na 1 ha. Środek należy stosować zapobiegawczo, począwszy od fazy rozwoju kwiatostanu, kiedy działki kielicha są otwarte, aż do końca fazy dojrzewania owoców, kiedy mają one typowy smak i jędrność (BBCH 57-89). Zgodnie z zaleceniami, w sezonie wegetacyjnym maksymalnie można przeprowadzić dwa zabiegi tym fungicydem, przy zachowaniu co najmniej 7-dniowego odstępu między nimi.

Bardzo dobrym środkiem grzybobójczym zwalczającym choroby drzew wiśni jest preparat Scala^® przeznaczony zwłaszcza do ochrony sadów przed brunatną zgnilizną drzew pestkowych. Fungicyd ten skutecznie zwalcza choroby grzybowe, w tym w szczególności brunatną zgniliznę, w trudnych, niskich temperaturach, już nawet od 5 ºC. Zalecana dawka to 1,5 l/ha, a stosować go należy od momentu pojawienia się pierwszych, jeszcze zamkniętych pąków kwiatowych (faza zielonego pąka) aż do pełnej dojrzałości owoców (BBCH 55-89). W sezonie wegetacyjnym mogą być wykonane dwa zabiegi tym środkiem, z zachowaniem co najmniej 7-dniowego odstępu między nimi.

Signum^® 33 WG to kolejny skuteczny fungicyd, który znajduje zastosowanie w ochronie wiśni przed brunatną zgnilizną drzew pestkowych. Preparat charakteryzuje się wysoką skutecznością przy dawce 1 kg/ha (zalecana dawka to 0,75 – 1 kg/ha). Pierwszy zabieg należy przeprowadzić na początku kwitnienia, podczas rozchylania się pierwszych pąków (BBCH 60), a drugi – w pełni kwitnienia (BBCH 67). Zgodnie z zaleceniami, w ciągu sezonu wegetacyjnego nie należy wykonywać więcej niż dwóch zabiegów tym środkiem.

Dla upraw ekologicznych oraz konwencjonalnych producentów, doskonałym rozwiązaniem jest Serifel^® – biofungicyd skuteczny w zwalczaniu szarej pleśni w uprawie wiśni. Jego stosowanie jest dozwolone zarówno w produkcji ekologicznej, jak i tradycyjnej. Maksymalna dawka preparatu to 0,5 kg na 1 ha. Należy go stosować od początku fazy rozwoju pędów aż do początku fazy dojrzewania owoców (BBCH 31-81). W sezonie wegetacyjnym zaleca się przeprowadzenie do 10 zabiegów, zachowując co najmniej 7-dniowy odstęp między nimi, polecany szczególnie w okresie przedzbiorczym.

Każdy z tych preparatów ma swoje unikalne właściwości, ale każdy z nich wykazuje skuteczność w ochronie wiśni przed chorobami grzybowymi, które mogą znacząco wpłynąć na zdrowie drzew i jakość plonów. Prawidłowe zastosowanie fungicydów, zgodne z zaleceniami producentów, pozwala na uzyskanie wysokich, zdrowych owoców oraz zminimalizowanie ryzyka strat spowodowanych przez choroby grzybowe w uprawach.

Przed założeniem sadu istotne jest przeprowadzenie analizy gleby w celu określenia jej odczynu (pH) oraz zawartości przyswajalnego fosforu (P), potasu (K) i magnezu (Mg), a także materii organicznej i składu granulometrycznego.

Na podstawie wyników analizy należy zastosować odpowiednie nawożenie organiczne i mineralne, mające na celu polepszenie właściwości gleby. Na rok przed sadzeniem drzew warto rozważyć zastosowanie obornika, torfu lub kompostu lub nawozów zielonych.

Wybór odpowiedniej odmiany jest kolejnym fundamentalnym krokiem. Odmiany powinny charakteryzować się tolerancją lub odpornością na szarkę, małą podatnością na inne choroby śliwy, wytrzymałością na mróz, wysoką plennością oraz dobrą jakością owoców.

Sadzenie drzewek najlepiej przeprowadzić z kwalifikowanego materiału szkółkarskiego, aby uniknąć wprowadzenia patogenów na nowe stanowisko. Po posadzeniu konieczne jest cięcie, mające na celu przywrócenie równowagi między częścią podziemną a nadziemną drzewka oraz uformowanie korony.

W kolejnych latach uprawa śliwy wymaga regularnego cięcia, które nie tylko kształtuje koronę i reguluje owocowanie, ale także pełni ważną funkcję fitosanitarną poprzez usuwanie pędów porażonych przez różne patogen. Cięcie najlepiej wykonywać latem, bezpośrednio po zbiorze owoców, w suchy i słoneczny dzień.

Ważnym aspektem uprawy śliwy jest również regulowanie zachwaszczenia, łączące metody chemiczne (herbicydy stosowane pod koronami drzew) i niechemiczne (mechaniczne pielenie, koszenie, ściółkowanie).