Szara pleśń [Botrytis cinerea]

Znaczenie

Szerokie rozpowszechnienie w głównych rejonach uprawy roślin warzywniczych, sadowniczych oraz ozdobnych. Infekcje powodowane przez sprawcę choroby mogą powodować znaczne straty w plonie nawet do 60%, obniżając jednocześnie jego jakość. Grzyb Botrytis cinerea infekuje ponad 200 gatunków roślin i ponadto może występować nawet w przechowalniach.

Występowanie

Podczas całego okresu wegetacji, zwłaszcza podczas pochmurnej, wilgotnej i chłodnej aury. Wiosną warunkami szczególnie sprzyjającymi rozwojowi choroby są wysoka wilgotność powietrza powyżej 90% związana z długotrwałymi opadami oraz temperatura 15°C, a także zbyt duże zagęszczenie roślin. W mniej sprzyjających warunkach atmosferycznych szara pleśń może rozwijać się w formie utajonej.

Rozpoznawanie

Sprawca choroby może porażać rośliny znajdujące się we wszystkich fazach rozwojowych. Objawy choroby zaobserwować można na liściach, pędach, pąkach, kwiatach, a także na owocach i szyjkach korzeniowych. Grzyb może przenikać do tkanek przez zranienia, a do infekcji dochodzi w obecności wody. W przypadku siewek objawem porażenia jest brunatnienie łodyg. Na pędach objawy choroby zaobserwować można w postaci eliptycznych, wodnistych zmian. W warunkach wysokiej wilgotności powietrza zmiany te przybierają formę pierścieniową. Z kolei na liściach zmiany najczęściej widoczne są w miejscu zranienia lub uszkodzenia rośliny. Najbardziej charakterystycznym objawem szarej pleśni są ślady pylącego nalotu oraz przebarwienia tworzące plamy. Porażone pąki kwiatowe przybierają barwę brunatną i zamierają. Z kolei na wyrośniętych roślinach oraz na owocach pojawiają się brunatne plamy, które z czasem gniją. Zainfekowane miejsca najczęściej pokrywa szary nalot, na którym tworzą się sklerocja, będące formami przetrwalnikowymi grzyba.

Źródłem choroby są martwe części roślin, które są miejscem zimowania grzyba w postaci przetrwalników lub grzybni. Patogen może przetrwać przez długi czas w podłożu oraz w zainfekowanych resztkach roślinnych. Zarodniki mogą być przenoszone na rośliny z wiatrem oraz z kroplami wody (również w trakcie podlewania i zraszania roślin), a także poprzez zranienia oraz tkankę okrywającą.

Wzmożone występowanie

• zbyt krótka przerwa w uprawie podatnych gatunków roślin,
• pozostawione resztki roślinne,
• zainfekowany materiał siewny,
• brak wentylacji tuneli foliowych oraz szklarni,
• przenawożenie azotem powodujące wybujały wzrost nadziemnych części roślin,
• niedobór światła,
• obecność szkodników powodujących uszkodzenia roślin,
• zbyt duże zagęszczenie roślin (mała przewiewność).

Agrotechniczne działania zapobiegawcze

• staranne usuwanie resztek roślinnych,
• zachowanie odpowiednio dużej rozstawy przy zakładaniu plantacji,
• nawadnianie plantacji bez moczenia nadziemnych części roślin,
• wietrzenie tuneli foliowych oraz szklarni,
• stosowanie kwalifikowanego, zaprawionego materiału siewnego,
• eliminacja szkodników powodujących uszkodzenia roślin,
• rozszerzenie płodozmianu,
• dezynfekcja narzędzi i sprzętu,
• zbilansowane nawożenie,
• usuwanie porażonych chorobą fragmentów roślin lub całych roślin,
• dobór odmian o podwyższonej odporności na szarą pleśń.