Szara pleśń [Botrytis cinerea]
[stadium płciowe: Botryotinia fuckeliana, stadium konidialne: Botrytis cinerea]








































Znaczenie
Szerokie rozpowszechnienie w głównych rejonach uprawy roślin warzywniczych, sadowniczych oraz ozdobnych. Infekcje powodowane przez sprawcę choroby mogą powodować znaczne straty w plonie nawet do 60%, obniżając jednocześnie jego jakość. Grzyb Botrytis cinerea infekuje ponad 200 gatunków roślin i ponadto może występować nawet w przechowalniach.
Występowanie
Podczas całego okresu wegetacji, zwłaszcza podczas pochmurnej, wilgotnej i chłodnej aury. Wiosną warunkami szczególnie sprzyjającymi rozwojowi choroby są wysoka wilgotność powietrza powyżej 90% związana z długotrwałymi opadami oraz temperatura 15°C, a także zbyt duże zagęszczenie roślin. W mniej sprzyjających warunkach atmosferycznych szara pleśń może rozwijać się w formie utajonej.
Rozpoznawanie
Sprawca choroby może porażać rośliny znajdujące się we wszystkich fazach rozwojowych. Objawy choroby zaobserwować można na liściach, pędach, pąkach, kwiatach, a także na owocach i szyjkach korzeniowych. Grzyb może przenikać do tkanek przez zranienia, a do infekcji dochodzi w obecności wody. W przypadku siewek objawem porażenia jest brunatnienie łodyg. Na pędach objawy choroby zaobserwować można w postaci eliptycznych, wodnistych zmian. W warunkach wysokiej wilgotności powietrza zmiany te przybierają formę pierścieniową. Z kolei na liściach zmiany najczęściej widoczne są w miejscu zranienia lub uszkodzenia rośliny. Najbardziej charakterystycznym objawem szarej pleśni są ślady pylącego nalotu oraz przebarwienia tworzące plamy. Porażone pąki kwiatowe przybierają barwę brunatną i zamierają. Z kolei na wyrośniętych roślinach oraz na owocach pojawiają się brunatne plamy, które z czasem gniją. Zainfekowane miejsca najczęściej pokrywa szary nalot, na którym tworzą się sklerocja, będące formami przetrwalnikowymi grzyba.
Źródłem choroby są martwe części roślin, które są miejscem zimowania grzyba w postaci przetrwalników lub grzybni. Patogen może przetrwać przez długi czas w podłożu oraz w zainfekowanych resztkach roślinnych. Zarodniki mogą być przenoszone na rośliny z wiatrem oraz z kroplami wody (również w trakcie podlewania i zraszania roślin), a także poprzez zranienia oraz tkankę okrywającą.
Wzmożone występowanie
- zbyt krótka przerwa w uprawie podatnych gatunków roślin,
- pozostawione resztki roślinne,
- zainfekowany materiał siewny,
- brak wentylacji tuneli foliowych oraz szklarni,
- przenawożenie azotem powodujące wybujały wzrost nadziemnych części roślin,
- niedobór światła,
- obecność szkodników powodujących uszkodzenia roślin,
- zbyt duże zagęszczenie roślin (mała przewiewność).
Agrotechniczne działania zapobiegawcze
- staranne usuwanie resztek roślinnych,
- zachowanie odpowiednio dużej rozstawy przy zakładaniu plantacji,
- nawadnianie plantacji bez moczenia nadziemnych części roślin,
- wietrzenie tuneli foliowych oraz szklarni,
- stosowanie kwalifikowanego, zaprawionego materiału siewnego,
- eliminacja szkodników powodujących uszkodzenia roślin,
- rozszerzenie płodozmianu,
- dezynfekcja narzędzi i sprzętu,
- zbilansowane nawożenie,
- usuwanie porażonych chorobą fragmentów roślin lub całych roślin,
- dobór odmian o podwyższonej odporności na szarą pleśń.