Zgnilizna twardzikowa [Sclerotinia sclerotiorum]

Znaczenie

Szerokie rozpowszechnienie w głównych rejonach uprawy roślin warzywnych, ozdobnych, przemysłowych oraz korzeniowych. Infekcje powodowane przez należący do gromady workowców grzyb Sclerotinia sclerotiorum mogą powodować znaczne straty w plonie, w tym również w trakcie jego przechowywania.

Występowanie

Podczas całego okresu wegetacji. Optymalne warunki pogodowe do porażenia roślin to temperatura powietrza w przedziale od 16 do 22°C oraz wysoka wilgotność gleby i powietrza.

Rozpoznawanie

Porażeniu ulegają nie tylko liście i łodygi, ale również pozostałe części roślin, które następnie zamierają i gniją. Sprawca choroby jest polifagiem, co oznacza, że może występować na wielu różnych gatunkach roślin (ponad 400), dlatego też objawy choroby dla poszczególnych gatunków roślin są zróżnicowane.

W warunkach wysokiej wilgotności powietrza zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz porażonych roślin pojawia się biały, watowaty nalot grzybni, gdzie następnie rozwijają się czarne zarodniki przetrwalnikowe (sklerocja) o nieregularnym kształcie. Na początku sklerocja są barwy szarej, a następnie zmieniają kolor na czarny. W zależności od gatunku mogą one różnić się wielkością, jednak ich średnica zazwyczaj nie przekracza 1 cm. Porażone chorobą rośliny przedwcześnie zamierają.

Objawy tej choroby, którą można też określić odglebową, szczególnie widoczne są na ogórku oraz marchwi. Największe nasilenie infekcji obserwuje się w przechowalniach oraz w chłodniach. Źródłem infekcji w przechowalniach oraz w chłodniach są nie tylko porażone rośliny, ale również resztki liści (m.in. w przypadku porażonej naci pietruszki lub marchwi) oraz ziemia, która zawiera sklerocja.

Patogen ten zimuje w glebie w formie sklerocjów. Przetrwalniki grzyba wywołującego zgniliznę twardzikową w podłożu mogą przetrwać nawet do 15 lat. Podstawowym źródłem infekcji są apotecja z workami wyrastające ze sklerocjów znajdujących się w wierzchniej warstwie gleby. Pierwotnych infekcji liści i łodyg dokonują właśnie zarodniki workowe. Drugim źródłem infekcji może być grzybnia wyrastająca ze sklerocjów.

Wzmożone występowanie

• jednostronny płodozmian,
• zainfekowany materiał siewny sklercjami grzyba,
• niezagospodarowane resztki pożniwne zawierające sklerocja grzyba,
• za duża gęstość siewu,
• podatność odmian,
• obecność roślin żywicielskich.

Agrotechniczne działania zapobiegawcze

• staranne przyoranie resztek pożniwnych,
• stosowanie kilkuletniego płodozmianu zawierającego także rośliny jednoliścienne (zboża) nie podatne na zgniliznę twardzikową,
• siew kwalifikowanego i zaprawionego materiału siewnego wolnego od sklerocjów,
• unikanie zbyt gęstego siewu,
• racjonalne nawożenie plantacji,
• usuwanie zainfekowanych roślin do zamkniętych worków,
• w przypadku przechowywania plonów utrzymanie wilgotności względnej powietrza na poziomie ok. 90% oraz temperatury w przedziale od 2 do 4°C,
• dobór odmian o podwyższonej odporności na zgniliznę twardzikową.