Jak tworzyć mieszaniny zbiornikowe z regulatorami wzrostu?
Wyleganie zbóż stanowi poważne zagrożenie dla stabilności plonowania oraz jakości uzyskanego ziarna. To zjawisko fizjologiczne, polegające na trwałym przechyleniu lub położeniu źdźbeł, może wynikać z uwarunkowań genetycznych (odmianowa podatność), błędów agrotechnicznych (nadmierne nawożenie azotowe, zbyt gęsty siew), jak i niekorzystnych warunków atmosferycznych – na które rolnik nie ma wpływu.
Skutki wylegania to nie tylko utrudniony zbiór i spadek wydajności plonu, ale także pogorszenie jego parametrów technologicznych: masa tysiąca ziaren (MTZ), wyrównanie, a także zwiększone ryzyko porastania i porażenia przez patogeny.
Skutecznym narzędziem ograniczającym ryzyko wylegania jest stosowanie regulatorów wzrostu , czyli substancji wpływających na morfogenezę zbóż poprzez skrócenie i wzmocnienie źdźbła, co poprawia odporność mechaniczną rośliny. Jednak w praktyce polowej często zachodzi konieczność wykonywania kilku zabiegów w zbliżonych terminach – m.in. fungicydowych , insektycydowych oraz dokarmiania dolistnego – co sprzyja podejmowaniu decyzji o tworzeniu mieszanin zbiornikowych (tank-mix).
Mieszanie regulatorów wzrostu – dlaczego warto?
Zintegrowane podejście do ochrony roślin coraz częściej obejmuje praktykę tworzenia mieszanin zbiornikowych, także z udziałem regulatorów wzrostu. Z punktu widzenia agrotechnicznego i organizacyjnego, łączenie zabiegów w jednym przejeździe to rozwiązanie, które przekłada się na konkretne korzyści operacyjne i technologiczne.Przede wszystkim umożliwia optymalizację logistyki pracy w okresach intensyfikacji działań polowych, gdy presja czasowa jest największa – zwłaszcza w fazach krytycznych dla formowania plonu, takich jak faza strzelania w źdźbło czy fazy liścia flagowego. Redukcja liczby wjazdów w łan oznacza nie tylko ograniczenie zużycia paliwa, ale również zmniejszenie stopnia ugniatania gleby, co jest szczególnie istotne przy wysokiej wilgotności podłoża lub w warunkach gleb ciężkich, podatnych na zaskorupianie i zbitą strukturę.
Co równie istotne, wykorzystanie mieszanin zbiornikowych pozwala na precyzyjne dopasowanie momentu aplikacji do aktualnych warunków pogodowych – takich jak temperatura, wilgotność względna powietrza czy brak opadów – co ma kluczowe znaczenie dla efektywności zarówno regulatorów wzrostu, jak i fungicydów czy nawozów dolistnych.
Skuteczność każdej substancji czynnej jest bowiem ściśle skorelowana z warunkami środowiskowymi panującymi w trakcie aplikacji.Z perspektywy fitotechnicznej, odpowiednio dobrana mieszanina zbiornikowa pozwala również na lepszą synchronizację działania środków chemicznych z potrzebami roślin – umożliwia jednoczesne oddziaływanie na pokrój łanu (regulatory wzrostu), stan fitosanitarny (fungicydy) oraz zaopatrzenie w składniki pokarmowe (nawozy dolistne), co daje efekt synergiczny i wpływa korzystnie na kondycję oraz potencjał plonotwórczy uprawy. Pod warunkiem przestrzegania zasad kompatybilności chemicznej oraz zgodności formulacji, mieszanie regulatorów wzrostu z innymi agrochemikaliami staje się skutecznym narzędziem w nowoczesnym, zrównoważonym zarządzaniu ochroną zbóż.
Jaka jest właściwa kolejność dodawania środków podczas sporządzania mieszanin zbiornikowych?
Prawidłowe przygotowanie cieczy roboczej zawierającej kombinację środków ochrony roślin oraz nawozów dolistnych wymaga ścisłego przestrzegania procedur oraz wnikliwej analizy dokumentacji rejestracyjnej poszczególnych produktów.
Kluczowym elementem jest weryfikacja zapisów etykiet–instrukcji stosowania, ze szczególnym uwzględnieniem informacji dotyczących kompatybilności chemicznej, dopuszczalnych połączeń oraz ewentualnych przeciwwskazań. W przypadku braku jednoznacznych przeciwwskazań ze strony producentów, możliwe jest przystąpienie do przygotowania mieszaniny zbiornikowej. Należy jednak pamiętać, że ciecz robocza powinna być sporządzana bezpośrednio przed aplikacją – każda zwłoka w wykonaniu zabiegu zwiększa ryzyko niepożądanych przemian fizykochemicznych, takich jak rozwarstwienie, wytrącanie się osadów czy zmiana pH, co może obniżać skuteczność biologiczną preparatów oraz prowadzić do zatykania się dysz opryskiwacza i nierównomiernego pokrycia powierzchni liści.
Im większa liczba komponentów mieszaniny, tym większe ryzyko interakcji niekorzystnych dla stabilności cieczy roboczej, dlatego niezbędna jest znajomość zasad tzw. protokołu mieszania agrochemikaliów.
Zalecana procedura jest następująca:
1. Napełnienie zbiornika opryskiwacza czystą wodą do 50–70% jego pojemności roboczej; uruchomienie mieszadła hydraulicznego lub mechanicznego na pełną moc, by zapewnić intensywną cyrkulację cieczy.
2. Dodatek kondycjonera wody (np. obniżającego twardość, stabilizującego pH), jeśli jest to wymagane przez warunki wodne lub zalecane dla konkretnych substancji czynnych.
3. Wprowadzenie nawozów dolistnych i mikroelementów, zgodnie z ich rozpuszczalnością i stabilnością chemiczną.
4. Aplikacja środków ochrony roślin zgodnie z hierarchią formulacyjną, mającą na celu zachowanie kolejności wprowadzania komponentów w zależności od ich fizykochemicznej formy użytkowej:
- Najpierw dodaje się preparaty w formie proszków i granulatów do sporządzania zawiesin: WP (wettable powder) i WG (water-dispersible granules).
- Następnie środki w formie koncentratu zawiesinowego: SC (suspension concentrate).
- Kolejno preparaty w formie emulsji wodnych lub koncentratów emulsyjnych: EC, EW, SE, ME.
- Na końcu środki w formie rozpuszczalnych koncentratów lub proszków: SL (soluble liquid), SP (soluble powder), SG (soluble granule).
5. Uzupełnienie zbiornika wodą do niemal pełnej objętości przy utrzymanym mieszaniu.
6. Dodanie adiuwantów (np. zwilżaczy, penetrantów, antifoamów) jako ostatniego składnika, chyba że etykieta któregoś z produktów wskazuje inaczej.
W warunkach niepewności lub przy stosowaniu nowych kombinacji produktów warto wykonać test zgodności w skali mikro (np. w menzurce), by wykluczyć ryzyko wytrącania się osadu lub powstawania piany. W praktyce polowej kluczowe znaczenie ma także zachowanie odpowiedniego czasu mieszania po dodaniu każdego składnika oraz utrzymanie stałej pracy mieszadła aż do zakończenia zabiegu opryskowego.
Bezpieczne mieszaniny z regulatorami wzrostu
Regulatory wzrostu (retardanty) stanowią szczególną grupę środków ochrony roślin, których mechanizm działania polega na kontrolowanej modyfikacji procesów fizjologicznych i morfologicznych roślin. Ich celem jest m.in. ograniczenie nadmiernego wydłużania źdźbła, zwiększenie stabilności łanu i poprawa odporności na wyleganie . Z uwagi na systemiczne działanie oraz bezpośrednią ingerencję w szlaki metaboliczne roślin, tworzenie mieszanin zbiornikowych z udziałem retardantów wymaga zachowania wyjątkowej ostrożności.
Kluczowe znaczenie ma tu nie tylko zgodność chemiczna i fizyczna komponentów cieczy roboczej, ale przede wszystkim ich wzajemne oddziaływanie biologiczne. Regulatory wzrostu mogą pełnić rolę swoistego „nośnika”, zwiększając wnikanie substancji aktywnych do tkanek roślinnych. To zjawisko, choć pożądane w kontekście efektywności niektórych zabiegów, niesie również ryzyko nadmiernej penetracji lub relokacji substancji do wrażliwych struktur, co może skutkować objawami fitotoksyczności lub osłabieniem działania regulującego.
W praktyce polowej, mieszaniny zawierające regulatory wzrostu należą do najbardziej wymagających pod względem prawidłowego przygotowania i aplikacji. Największe ryzyko dotyczy kombinacji z herbicydami – zwłaszcza tymi o działaniu układowym i selektywnym. Niewłaściwe zestawienie może prowadzić do zaburzeń rozwojowych, redukcji biomasy asymilacyjnej lub obniżenia parametrów jakościowych plonu.
Dlatego rekomenduje się, aby:
- każdorazowo konsultować plany mieszanin z doradcą technicznym lub producentem środka,
- weryfikować nie tylko kompatybilność fizykochemiczną, ale również dane dotyczące ewentualnych interakcji fizjologicznych,
- unikać łączenia regulatorów wzrostu z herbicydami sulfonylomocznikowymi w warunkach stresowych (niska temperatura, susza),
- dostosowywać dawki regulatorów wzrostu w mieszaninach z fungicydami zawierającymi triazole – celem ograniczenia ryzyka zahamowania wzrostu wegetatywnego.
Czy można mieszać fungicydy z regulatorami wzrostu?
Z punktu widzenia praktyki polowej oraz badań kompatybilności chemicznej i biologicznej, łączenie regulatorów wzrostu z fungicydami w mieszaninach zbiornikowych jest możliwe i często stosowane w uprawach zbóż.
W przeciwieństwie do bardziej ryzykownych połączeń z herbicydami , mieszaniny regulatorów wzrostu z fungicydami wykazują wyższy poziom bezpieczeństwa dla roślin oraz dobrą stabilność w cieczy roboczej, pod warunkiem przestrzegania zaleceń producenta oraz odpowiednich warunków aplikacyjnych.
W praktyce rolniczej najczęściej do takiego połączenia dochodzi w fazach rozwojowych zbóż, w których pokrywają się terminy zabiegów skracających i fungicydowych – są to m.in. faza pierwszego kolanka oraz faza liścia flagowego. Zabiegi te pełnią kluczową rolę w zapewnieniu odporności łanu na wyleganie oraz ochronie przed najważniejszymi chorobami grzybowymi , takimi jak mączniak prawdziwy zbóż i traw , rdze , septoriozy czy fuzariozy .
W badaniach i doświadczeniach rolniczych wykazano, że regulatory wzrostu często wykazują dobrą zgodność z fungicydami zawierającymi substancje z grupy triazoli. W takim przypadku rekomenduje się redukcję dawki regulatora wzrostu o około 20–30%, ze względu na synergiczne działanie triazoli na procesy wzrostowe roślin – np. wpływ na elongację międzywęźli.
W mieszaninach można również stosować substancje aktywne takie jak piraklostrobina, metrafenon, fenpropidyna czy cyprodynil, jednak warunkiem jest zachowanie odpowiednich warunków aplikacji: umiarkowane temperatury, dobra kondycja roślin oraz brak stresu wodnego.
W ofercie BASF rekomendowanym produktem do łączenia z fungicydami w zabiegach zbiornikowych jest regulator wzrostu Medax® Max. Preparat ten wykazuje wysoką kompatybilność z szeroką gamą fungicydów BASF, takich jak:
- Duet na Start® – preparat w formie paku zawierający dwa produkty Empartis® i Flexity®, stosowany we wczesnych fazach rozwojowych zbóż, zapewniający m.in. skuteczne działanie przeciw chorobom podstwy źdźbła (tzw.podsuszkowym),
- Revysky® – innowacyjny fungicyd łączący Revysol® (mefentriflukonazol) z Xemium® (fluksapyroksad), rekomendowany w zabiegach T2, szczególnie skuteczny w ochronie liścia flagowego,
- Priaxor® – fungicyd oparty o Xemium® (fluksapyroksad) i piraklostrobinę, ceniony za działanie systemiczne i długotrwały efekt ochronny.
- Dzięki takim połączeniom możliwe jest skuteczne i bezpieczne wykonanie zabiegu wieloskładnikowego, który jednocześnie zabezpiecza łan przed wyleganiem i chroni rośliny przed infekcjami grzybowymi. Dodatkową zaletą jest efektywne wykorzystanie sprzyjających warunków pogodowych oraz ograniczenie liczby przejazdów opryskiwaczem, co przekłada się na oszczędność czasu, paliwa i lepszą organizację pracy w gospodarstwie.Warto podkreślić, że każdorazowo decyzję o wykonaniu mieszaniny należy podejmować na podstawie etykiet środków ochrony roślin, warunków środowiskowych i kondycji roślin.
W przypadku rzepaku warto sięgnąć po preparat Architect®, który łączy w sobie działanie fungicydu i regulatora wzrostu . Środek ten skutecznie ogranicza rozwój chorób grzybowych , a jednocześnie reguluje pokrój roślin, poprawiając ich przygotowanie do zimy, wspierając rozwój systemu korzeniowego oraz wyrównując rozwój łanu. Dodatkowo Architect® stymuluje krzewienie i ogranicza ryzyko wylegania, co czyni go wszechstronnym narzędziem w intensywnej technologii uprawy rzepaku. Preparat można stosować samodzielnie lub jako element strategii ochrony dostosowanej do warunków pogodowych i fazy rozwojowej roślin.
